تحلیل تأثیرات زمینه‌های ادراکی و دلبستگی مکانی بر وفاداری کنشی گردشگران (نمونة موردی: بازار تاریخی تبریز)

طرح مسئله: بازار تاریخی تبریز، یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های معماری و شهرسازی ایرانی، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بسیاری دارد. امروزه بی‌توجهی به زمینه‌های ادراکی، ارزش‌ها، معانی و وابسته‌کردن آنها به امور مادی در بازار باعث کاهش بار معنایی و ادراکی آن نسبت به گذشته شده و این مسئله به ناکامی مخاطبان در دریافت پیام‌های معنایی، گسست دلبستگی مکانی و کاهش وفاداری به آن انجامیده است که رفتارهایی چون ترک و نداشتن تعهد اجتماعی را به دنبال دارد. خالی‌شدن بازار از افراد، آن را به فرسایش عملکردی و کالبدی دچار می‌کند و در تداوم حیات آن تأثیر معکوس دارد. هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین تأثیرات زمینه‌های ادراکی و ابعاد دلبستگی مکانی بر رضایتمندی از مکان و وفاداری کنشی گردشگران در بازار تاریخی تبریز است. روش: این پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی است. داده‌های پژوهش با مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شده است. در این راستا پرسش‌نامه‌هایی به کار رفته است که روایی آنها با روش صوری و پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ با ضریب 808/0 تأیید شد؛ همچنین نمونة آماری پژوهش با فرمول کوکران با خطای 5درصد و سطح اطمینان 95درصد محاسبه و حجم نمونه 364 نفر تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، روش‌های همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندمتغیره به کار رفت. یافته‌ها ونتایج: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد همة متغیرهای بررسی‌شده قدرت زیادی در تبیین واریانس دلبستگی مکانی در بازار تبریز از دیدگاه گردشگران دارند؛ به‌طوری‌که میزان ضریب تعیین تعدیل‌یافتة R2 همة متغیرها نزدیک به 1، مقدار آمارة t آنها بیشتر از عدد 33/2 و ضریب استانداردشده‌شان (β) در سطح 01/0>Ƥ معنا‌دار است. بررسی میزان و قدرت تبیین متغیر دلبستگی به مکان با متغیرهای مستقل نشان می‌دهد بین ابعاد ادراک، بعد احساسی ادراک - دلبستگی به مکان با 820/0=β، t=13/763، R2=0/670 ، بیشترین قدرت و سهم را در تبیین واریانس دلبستگی به مکان بازار تاریخی تبریز از دیدگاه گردشگران دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد از بین متغیرهای مستقل بررسی‌شده، رضایتمندی از مکان ـ وفاداری به مکان با 357/0= β، t=3/642، R2=0/127، قدرت زیادی در تبیین مستقیم وفاداری کنشی گردشگران در این بازار دارد. نوآوری: توجه به زمینه‌های ادراکی و ابعاد دلبستگی مکانی به‌واسطة معنا‌داربودن بر رضایتمندی، وفاداری کنشی گردشگران و روش‌های حفاظتی تأثیرگذار است و زمینة حضور مؤثر و هدفمند گردشگران و ماندگاری بازار تاریخی تبریز را فراهم می‌آورد که نوآوری پژوهش حاضر محسوب می‌شود.